گشنیز خشک
گیاه گشنیز در گروه گیاهان علفی قرار می گیرد. گیاه گشنیز را می توان به دو صورت خشک و تر و تازه مورد استفاده قرار داد. خواص، فواید و ویژگی های دارویی و درمانی گشنیز خشک هیچ تفاوتی با گشنیز تازه ندارد. امروزه کارگاه ها و شرکت هایی دایر شد اند که کار آن ها تولید و بسته بندی و عرضه ی گیاهان مختلف می باشد.
از جمله ی این گیاهان می توان به گشنیز خشک شده اشاره نمود. چون گشنیز خشک کاربردها و استفاده های گوناگونی دارد بنابراین بسته های حاوی گشنیز خشک را می توان در اندازه های مختلف در بسیاری از فروشگاه ها و حتی در فروشگاه های اینترنتی یافت و خریداری نمود. در ادامه برخی ویژگی ها و کاربردهای گشنیز خشک و به طور کلی گیاه پرخاصیت گشنیز را توضیح می دهیم.
رویشگاه گیاه گشنیز
گیاه پرخاصیت گشنیز جز گیاهان بومی جنوب غرب آسیا و شمال آفریقا می باشد. به طور کلی می توان چنین گفت که گیاه گشنیز جز گیاهان بومی منطقه ی خاورمیانه می باشد. بنابر آنچه که در بالا ذکر کردیم می توانیم گشنیز را در گروه گیاهان بومی ایران بدانیم.
در واقع این گیاه پرخاصیت در کشور ما رشد می کند و بنابراین قابلیت پرورش و کشت در ایران را دارد. این گیاه بی نظیر عمدتا در مناطق سردسیر کشور ما کاشته می شود و رشد می کند. عمده ی گشنیز تولیدی در کشور ما در استان همدان و به ویژه در شهرستان نهاوند کاشته شده و برداشت می شود. پس از شهرستان نهاوند شهرستان اقلید رتبه ی دوم تولید سبزی گشنیز را به خود اختصاص داده است.
کاربردهای گشنیز خشک
در بسیاری از مناطق جهان و از جمله در کشور ما ایران، از برگ ها و ساقه ی این گیاه به عنوان سبزی استفاده می کنند. این گیاه را هم به صورت خام و هم به صورت تر و تازه مصرف می کنند. همچنین این گیاه را به صورت گشنیز خشک در انواع مختلفی از غذا ها، خوراک ها و سوپ ها مورد استفاده قرار می دهند.
برای بهره بردن از خواص و عطر فوق العاده ی گیاه گشنیز در آشپزی می توان هم از گشنیز خشک استفاده کرد و هم از نوع تازه ی آن. علاوه بر برگ و ساقه ی این گیاه که خاصیت خوراکی دارند.
دانه های این گیاه نیز خاصیت خوراکی دارند. در برخی مناطق دنیا از جمله در کشور هندوستان و کشور خودمان ایران از دانه های گیاه گشنیز به عنوان ادویه استفاده می کنند. علت استفاده از تخم و دانه ی گیاه گشنیز در آشپزی وجود عطر و رایحه ی قوی آن است. همچنین در کشور تایلند از ریشه ی گیاه گشنیز در پخت انواع مختلف غذا ها استفاده می کنند. گیاه گشنیز علاوه بر مصارفی که در آشپزی دارد، دارای کاربردهایی در طب سنتی هم می باشد. برای استفاده از گیاه گشنیز در طب سنتی و درمان بیماری ها می توان مثل آشپزی هم از گشنیز خشک و هم از گشنیز تازه استفاده کرد.
گشنیز خشک برای درمان بی خوابی مفید و موثر است. همچنین گشنیز خشک موجب کاهش استرس و اضطراب می گردد.
همچنین گشنیز خشک موجب تکرر ادرار می شود. بنابراین چون موجب تکرر ادرار می گردد. برای کاهش فشار خون، دفع سنگ های موجود در کلیه و مثانه و نیز برای بهبود ادم ریوی مناسب و مفید است.
ترکیبات موجود در گشنیز
برخی مواد مغذی و معدنی که در گشنیز خشک وجود دارد عبارتند از: کربوهیدرات ها، قندها، چربی، فیبر، پروتئین ها، آب و بسیاری مواد معدنی و مغذی دیگر. برخی ویتامین هایی که در گیاه گشنیز وجود دارد. می توان به ویتامین های گروه بی اشاره کرد مثل ویتامین بی یک، ویتامین بی دو، ویتامین بی سه، ویتامین بی پنج، ویتامین بی شش و ویتامین بی نه.
همچنین ویتامین های سی، ای و کا هم در این سبزی پرخاصیت وجود دارند. از جمله ی مواد معدنی موجود در این سبزی بی نظیر می توان به آهن، منیزیم، منگنز، فسفر، پتاسیم و سدیم اشاره کرد.
منگنز موجود در گشنیز خشک حدود بیست و یک درصد می باشد. علاوه بر این در گشنیز خشک حدود سیصد و ده میکروگرم ویتامین کا وجود دارد. علاوه بر آن چه گفتیم اسانس های موجود در گیاه گشنیز دارای خاصیت ضد باکتریایی هستند. بنابراین برای درمان بیماریهایی که عامل آنها باکتری ها هستند. می توان به مقدار مناسب از این گیاه چه به صورت دمنوش و چه به صورت خام استفاده کرد.